Polar rodejimasko sekretariatet (Polarforskningssekretariatet) si foroske raj aj lengi bući si le laśaren aj te keren organisatcija pe šveditsko polar rodejimos. Atunči ame dikhas sar źal e bući po rodejimos- aj sar źal maj dur e bući numa vi te ažutinas sar trubol te źal e bući po rodejimaske expedtiacija ando Artisko aj Antarktisko.

Polar rodejimasko sekretariatet si enrådsmyndighet dela Utbildningsdepartementet. Ando zakonosko lil ašel sar e bući po Polar rodejimasko sekretariatet te keren bući dela o berš. Ando rodejiamasko plano keras ame ande jek than bući mit o Vetenskapsrådet. Polar rodejimasko sekretariatet laśaren vi pača kaj manuš kaj kamen te traden aj te keren bući ando Antarktisko.

Polar rodejimasko sekretariatet keren bući ande jek tan mit internationela polar organisatcij aj dikhen aj den informatcija pa rodejimos kaj keren ande le polar gora vi ando Švedo aj ande kaver thema. O resultato kaj roden angle le amnuš kaj roden dela e expeditcija das avri kaj kaver manuš kaj roden, kaj foroske raj, organisatcij aj kaj o narodo.

Rodejimos

Polar rodejimasko sekretariatet keren bući te den kaj le šveditska manuš kaj roden slobodia kaj le gora ando Arktisko aj Antarktisko. Von kaj roden sar len eksemplo ažutimos kaj lengo polar rodejimasko expeditacija, ažutimos kaj internationela kontaktori, te roden pača, educaticja pa sar te len pe sama aj sar te len vunžile materialo kaj trubola.

Ande jek zhan mit o Vetenskapsrådet thas ame Polar rodejimasko sekretariatet avri lovengo ažutimos kaj polar rodejimos. Le projektori si laśarde če vetenskapliga si khatar Vetenskapsrådet, pala sar von thon len ame e sekretariatet sar inke te źal e bući maj dur pe lengi expediticija. Khatar o rodejimako programo Swedish Arctic Programme (SWEDARCTIC) Swedish Antarctic Research Programme (SWEDARP) šaj len le manuš kaj roden ažutimos sar te laśaren aj te keren o rodejimos ando Artisko aj Antartisko. Polar rodejimasko sekretariatet thas avri khoro te šaj rodes love kaj maj cinoře projektori, lovengo ažutimos kaj si maj cinořo (SiMO).

Polar rodejimasko sekretariatet den ažutimos kaj vetenskapligo phanglimos kavre manušensa kaj keren bući temaki gora kaj si karing šveditsko polar- aj le plajina ando veš. Vi neve aj vi godola kaj aba keren bući ande jek than len ažutimos.

Le manuš kaj keren bući ande jek than šaj ažutil o sekretatiateto šveditska manuš kaj roden te len ažutimos khatar kaver thema kaj si len nationel polar programo, aj si vi chansa te keres bući kaj lenge rodejimaske stationori.

Polar forum si jek than pe sa le manuš kaj roden aj si lengi bući pa aj ando polar gora, le plajina ande le veša aj le kaver gora kaj si dur opre. O profundo khatar le bućiake grupa aj sar te phanden pe le manuš ande jek than te šaj hažnil len aj te buflol lengo źanglimos maškar jek kavreste, Polar rodejimasko sekretariatet aj kaver źene. Polar forum si la pašte 300 manuš andre khatar pašte 40 šveditska fakultetori.

Bućaki klimata

Ando Antarktisko si ferdi slobodo, gaday sar dine pe vasteke internationalt, ferdi si slobodo manuš te traden khote te roden pušimata aj pačake aktivitetori. Ando Antarktiskol il, kaj la pe te źindol khatar le berš 1961 aj kaj 50 thema ramonde pe delal o lil, von si kaj dihen opral pa e bući kaj si ando Antarktisko.

O šveditsko zakono pa Antarktisko si te dikhen te le internationela zakonori ando Antarktisko lil, ke von len pe pala godo aj sa le švedanori mušaj te avel le pača te šaj traden ando Antarktisko. Godola kaj traden kaj Antarktiskon aj lenge slobodo te melaren, te mešajin vaj te dukhaven le zigeni kaj trajin khote, vaj te romon le luldža aj e natura.

Polar rodejimasko sekretariatet si kaj laśaren e pača, aj sar pala o zakono mušaj, te avel kaj godola kaj kamen te traden khote vaj te keren bući khote ando Antarktisko.

Polar rodejimasko sekretariatet thode manušen kaj dikhen opral pa klimatako systemo sar jek ažutimos kaj bućaki klimata. Jek khotor pe bući si te dikhen opral pa klimatako konsekvenso aj te ramon angla svako expeditcija kon tradel kaj Arktisko aj Antarktisko.

Abisko naturvetenskapligo stationa

Abisko naturvetenskapligo stationa si pašte 20 mil nordo khatar pol cirkelo aj si defjal zuralo šerotno pa internationalno klimatako rodejimos, kaj aven manuš kaj roden khatar antrego lumja.
Kruglom e natura ando Abisko si defjal baro, sar le paljina topgrafisko aj geologisko aj vi e vramja. Le manuš kaj roden khote, roden pa but źeli aj khote pe stationa si vi manuš kaj dikhen opral pa e klimata aj le experimentori si khatar e maj nevi teknologia pe phuv- aj le droma ande le paja.

O dikhimos opral pa klimata si pe gadala gora hydralogia šičarimos pa paj, pajeski kemia, šičarimos pa luludža aj žigeni flora aj fauna, beršeski řata ande natura fenologi, geomagnetismo aj atomosfärisko kolisotop phanglimos. Von len ažutimos khatar experimentori te dikhen sode butol o koldioxid levelo, UVB-strefjalimos, phuvako- aj o barvalaki temepratura vi sode iv si aj sar mešajil o eko systemo aj le procesori ande godola systemori.

O ekologisko rodejimos si andre ando studieo pa le veša kaj si breza, e mal, cinoře plajina,pe le alpori aj khote kaj si glaciaro, bare paja aj vi cinoře paja. Svako forma kaj si trajime ande godo gor las sama, źi khatar mikrobori źi kaj le turistori, la vramjako perspektivo khatar šela berš palpale źi kaj sar šaj avel maj du angle ande vramja.

Kaj Stordalsmyren, 10 km pe sting orig khatar Abisko, si manuš kaj roden te pašte 30 berš sar o permafrosto lel pe te bilal. E vegetatatcija pe čingi phuv defjal zorales barilo, aj vi o metan kaj mukhen avri barol. Metan- aj koldioxido kaj anklel avri maškar le bari maŕa aj e phuv ando nordo aj e klimata si defjal važo sar o szstemo po klimata si te avela maj angle ando trajio.

Pe stationa si defjal specialno grade rama pa vramja khatar šel berš palpale aj vi po rodejimos aj je defjal baro dokumentatcija, si pašte opral 3000 vetenskapliga publikatcij. Pe stationa si jek bari dokumentatcija pa klimata sar, pa klimata, če dur dele źal o iv aj če musora si pe o phaho aj o paj ando Torneträsk.

E stationa anžarde la khatar le berš 1910 aj khatar le berš 1913 si manuš kaj kerde meteorologiska dikhimos aj kaj kerde naturvetenskapliga rodejimata ando Abisko, aba khatar le berš 1903 sas aba jek rodejimaske stationa ando Katterjokk, pašte 35 km pe čači rig khatar Abisko. Svako berš avel pašte 300 manuš kaj roden aj studentori aj 200 manuš kaj aven pe konferenscija kaj Abisko naturvetenskapligo stationa. E stationa aven šela manuš te phiraven pek hatar kaver školi, organistaciji aj foroske raj svako berš.

Te areses maj vušoro kaj rodejimaski stationa si le dromesa vaj te trades džedžes, aj kaj aioroplano ande Kiruna aj Narvik si pašte 10 mil. Ande stationako baro kher si sobi aj kujna kaj gosti kaj manuš kaj roden pušimata, studentori aj manuš kaj avele kaj konferencij. Khote si vi laboratcija, kontora, soba kaj laśares, soba kaj inkeres divanori aj meteorlogiska stationa.

Kaj phagel phaho Oden

Oden si jek anda la lumjako maj zoralo kaj phagel phaho aj si jek paraxodo kaj si jek anda le maj vestome paraxodo pe rodejimos ando polar maŕa.

Polar rodejimasko sekretariatet aj kaj phagel o phaho Oden si o šerotno o Sjöfartsverket, von ande jek laśarde o paraxodo kaj phagel o phaho te šaj keren rodejimos ando le gora pe o polar. Kana thode pe te laśaren o paraxodo Oden si laśardo po rodejimos aj kana godo laśaren la te avel maj nevi.

O angluno baro rodejimasko expedtitcija sas ando berš 1991, o paraxodo Oden sas o angluno kaj nas la atoma, aj kaj areslo Nordpol. Pala godo trada o paraxado Oden vi kaj Arktisko aj vi Antarktisko.

But manuš kaj roden ande pherdo gora šaj aven aj šaj hažnin o paraxodo, kaj si defjal flexibelo kaj si la pherdo sobi pe laboratorieri aj si than po rodejimos kaj 3aj la´saren aj keren pala svako rodejimasko expeditionori. O paraxodo Oden lene hažna e maringeologori aj maŕakegeologiru kaj kerde ekologisko rodeijmos aj atmosfärisko rodeijmos ando Arktisko aj Antarktisko.

Po paraxodo si sastrone thava, maŕako paj kaj šaj čiden aj jek avacerato multibeam-ekolodo, kaj šaj keren pe 3D- mapa pe maŕako phuv.

Rodejimaske stationori Antarktisko

Polar rodejimasko sekretariatet si len duj šveditska rodejimaske stationori Wasa aj Svea ando Antarktisko.

Vi le duj Wasa aj Svea si ando Dronning Maud Land. E Wasa si la than pe 12-16 manuš aj si šerotnosko baso po rodejimos. E Svea si la than pe štar manuš aj źal pe sar jek maj cinořo baso pe jek grupa kaj keren jek skurto vramja bući ando godo gor.

O Švedo aj Finlandjia si len jek dista laśi bućiande jek than ando Antarktisko aj paše paša Wasa si o finlandtisko stationa Aboa. Ande jek than godo gor phenen pe Nordenskiöldsbaso. Ando Antarktisko si vi jek bari internationel bući mašakar kaver thema kaj vi von keren rodejimos.

Kontakt

Polar rodejimasko sekretariatet
Poštako adreso:
c/o Luleå tekniska universitet
971 87 Luleå

Khote kaj šaj źas o adreso:
c/o Luleå tekniska universitet
Laboratorievägen 14
971 87 Luleå

Telefono: 070-550 23 93
Faxo: 08-450 25 99
E-pošta: office@polar.se

Abisko naturvetenskapligo stationa
Vetenskapens väg 38
981 07 Abisko

Telefono: 0980-400 21
Faxo: 0980-401 71
E-pošta: ans@polar.se